Lawatan ini saya lakukan pada tahun 2009, bulan November. Mungkin ada yang tertanya kenapa saya baru mengeluarkan cerita ini sekarang, sedangkan lawatan telah dibuat sekian lama. Tiada sebarang sebab sebenarnya, cuma sewaktu saya meneliti gambar-gambar digital yang tersimpan terjumpa album lawatan yang mengandungi beberapa gambar dan pada fikiran saya sesuai dikongsi bersama pembaca.
Sekurangnya gambar-gambar ini boleh memberikan anda idea serta gambaran, mungkin tidak terperinci, mengenai industri walit di Surabaya pada tahun berkenaan.
Objektif lawatan mudah sahaja. Pertamanya, untuk melawat setidak-tidaknya sebuah kedai pembekal peralatan walit. Kedua, membeli sebanyak yang mampu buku-buku mengenai walit. Akhir seklai, untuk melihat dan menikmati juadah yang mengandungi SBW.
Berikut adalah beberapa gambar yang saya amabil di sebuah kedai yang membekal peralatan walit dan kebetulan pembekal berkenaan juga membina RBW.
Menurut tuan empunya kedai dan melalui pengalaman beliau juga, walit amat menyukai sarang tiruan yang diperbuat daripada daun pokok rhu (Cemara). Jika 10 sarang tiruan ini diletakkan di dalam RBW, kesemuanya digunakan walit tetapi 3 sahaja bagi sarang tiruan yang diperbuat daripada plastik.
Beberapa jinis racun serangga turut dipamirkan. Menurut pemilik kedai harga SBW sekilogram ialah sejuta rupiah. Produktiviti sarang juga telah menurun di Surabaya. Sebagai satu contoh, ujarnya lagi, dahulu RBW menghasilkan 10 Kg sarang sebulan, kini hanya tinggal 3 kilogram sahaja.
Sebelah malamnya, kami mencari restoren yang ada menghidangkan masakan yang mengandungi SBW. Saya sudah tidak berapa ingat, kalau tak silap saya, kami pergi ke sebiuah restoren di hotel Tunjungan Surabaya. Di sini kami dihidangkan dengan beberapa juadah seperti yang di paparkan di dalam gambar berikut. Kos hidangan tidak direkod, yang saya ingat agak mahal.
Mungkin gambar-gambar hidangan itu tadi boleh memberikan anda idea bagaimana hendak menghidangkan juwadah SBW. Gambar teratas disaji bersama kailan yang sudah di masak. Perhatikan sambal juga disedia bagi mereka yang suka rasa pedas. Cuba lah...
Skian.
Dr Azizol Bin Mohd Sharun
Pada bulan Mei di dalam blog ini, saya ada menulis mengenai integrasi tanaman gaharu dan RBW. Maklumat terbaharu yang saya terima, menggambarkan tanaman gaharu ini tidak semudah yang diceritakan untuk mendapat pulangan yang tinggi.
Saya dimaklomkan oleh seorang rakan, di Thailand begitu luas ditanam pokok gaharu ini semacam estate getah. Tetapi pratus kejayaannya amat rendah. Keduanya, di kampung saya ( Kg Renak, Ulu Klawang, Jelebu NSDK) baru-baru ini tidak saya sangka sama sekali adanya pokok gaharu yang ditanam oleh jiran saya. Di antara pokok-pokok ini ada yang telah berumur melebihi 30 tahun, bukanya 3 tahun seperti di dalam penulisan saya yang terdahulu.
Pokok gaharu yang berumur melebihi 30 tahun ini mempunyai garis lilitan sebesar 5 kaki dan tingginya sekitaran 130 kaki.
Pokok ini telah disuntik dengan cairan kulat untuk meransang pokok supaya menghasilkan teras gaharu yang mahal itu. Banyak lokasi suntikan dibuat pada pokok ini, dari bawah sehinggalah 30 kaki tinggi pokok. Sehingga ke tarikh saya membuat lawatan, tiada satu pun yang menghasilkan teras gaharu, menurut tuannya lagi.
Lubang suntikan ditebuk ke dalam pokok gaharu ini sedalam lebih kurang 5 inchi, kemudian di masuukkan paip pvc ( satu inchi ) yang menyalorkan cairan ke dalam batang pokok.
Daripada kes terbaharu ini jelas menunjukkan kesukaranya untuk menghasilkan teras gaharu seperti yang kita kehendaki. Ini dilakukan pada pokok yang berumur melebihi 30 tahun, seharusnya agak mudah untuk menghasilkan teras, inikan pula pada pokok yang berumur 3 tahun. Walaubagaimana pun anggaplah maklumat terbaru ini sebagai ilmu yang berkaitan. Tambahlah maklumat anda sebelum memulakan bidangusaha ini, tak kiralah sama ada secara integrasi dengan RBW atau secara estate.
Skian,
Dr Azizol bin Mohd Sharun
Ramai di antara kita yang mengamalkan sembahyang sunat duha. Saya cuma ingin menarik perhatian anda kepada doa yang kita baca, sewaktu kita menunaikan sembahyang ini. Sebahagian daripada kandungan doa tersebut adalah seperti berikut:-
Bahagian ayat ...jika ada rezeki ku masih di langit, turunkanlah. dan ramai juga di antara kita yang percaya salah satu daripada rezeki daripada langit ini ialah sarang burung walit (SBW).
Ramai juga yang bersetuju dengan saya bahawa satu lagi rezeki daripada langit ialah air hujan. Air hujan yang turun dengan lebatnya dan berpanjangan, jika kita tidak berbuat sesuatu, ia boleh bertukar menjadi satu malapetaka yang besar. Maksud saya banjir besar yang boleh menyebabkan kerugian yang besar dan juga kehilangan nyawa. Tetapi apabila pihak kerajaan bina empangan, banjir dapat dielakkan. Ini adalah merupakan rahmat yang pertama. Apa yang lebih penting ialah daripada empangan ini kita boleh jana kuasa elektrik yang merupakan satu lagi rahmat dan ramai di antara kita hari ini yang mendapat rezeki dengan menggunakan kuasa letrik yang ada.
Selain daripada kuasa elektrik, air boleh disalurkan ke sawah-sawah padi. Jika dahulunya kita hanya mampu bertanam padi sekali sahaja dalam setahun, tetapi dengan adanya bekalan air yang berterusan daripada empangan tadi, kita boleh bertanam padi dua kali setahun. Ada juga yang mampu sampai 3 kali dalam setahun. Apabila pesawahan ini diurus dengan optimum, maka melimpahruahlah rezeki orang yang mengusahakanya.
Dengan lain perkataan, air hujan akan mereliasasikan maksud rezeki daripada langit setelah kita bina empangan.
Demikian jugalah dengan SBW. Ia akan hanya menjadi kenyataan sebagai salah satu rezeki daripada langit, SETELAH kita cari ilmu dan bina rumah burung walit.
Jika kita berdoa sahaja, tanpa diikuti dengan sesuatu tindakan atau usaha, saya berpandangan ia tidak akan mendatangkan sebarang hasil seperti yang kita doakan. Tuhan pun telah menyatakan dengan jelas bahawa ia tidak akan merubah nasib sesuatu kaum , kecuali kaum itu sendiri. Maka jelaslah, kita kena bina RBW, kemudian berdoa dan terus berusaha memajukan projek tersebut. InsyaAllah kita akan berjaya, AMIN.
Fikir-fikirkan lah.
Skian.
Dr Azizol Mohd Sharun
Kuantan, 15hb Jun, 2012. Sekali lagi ANGKASA telah menganjurkan satu Bengkel Asas Peternakan Burung Walit dan kali ini diadakan di Hotel Grand Continental. Bengkel selama dua malam dan tiga hari ini disertai oleh 33 peserta daripada beberapa buah kooperasi, dari seluruh Pahang, yang bergabung dengan ANGKASA.
Daripada sesssi suaikenal dan perbualan dengan peserta, daripada kumpulan ini telah terdapat seramai 4 peserta yang telah memiliki RBW sendiri.
Di dalam bengkel kali ini saya telah membentangkan dua kertas bertajuk Industri SBW Serta Perananya Ke Arah Rakyat Berpendapatan Tinggi (2 jam) dan 1GP ( 2 jam ). Saya mengambil kesempatan ini untuk mengucapkan jutaan Terima Kasih kepada Tuan Hj Ibrahim yang telah menjemput saya pada kali ini dan tidak lupa kepada pihak ANGKASA juga saya ucapakan jutaan Terima Kasih jua di atas kepercayaan yang diberikan. Semoga usaha ini akan dapat mewujudkan lebih ramai individu Bumiputra yang bergiat di dalam bidangusaha ini seterusnya mencapai tahap berpendapatan tinggi menjelang tahun 2020.
Skian.
Dr Azizol Mohd Sharun
Di dalam blog ini, paparan bulan Mei, 2012, saya ada menulis perihal burung hantu ini yang bertajuk Burung Hantu Pemangsa Walit. Kali ini saya ingin membuat sedikit lagi penambahan mengenai maklumat yang ada.
Berikut saya paparkan beberapa gambar, yang menandakan adanya burung hantu di pintu masuk walit ke dalam bangunan RBW yang kita ada. Dengan lain perkataan, burung hantu telah berada di situ dan mengganggu walit. Salah satu daripada gambar-gambar ini menunjukkan bulu burung hantu itu sendiri (anak panah).
Pemilik RBW perlulah segera mengambil tindakan pencegahan. Seterusnya membersihkan kotoran burung hantu ini dengan air dan akhir sekali di cuci dengan menggunakan air tanah (seperti kita menyamak kotoran anjing). InsyaAllah bau kotoran burung hantu akan hilang. Dalam kes di atas, pembersihan memadai dengan menukar tikar getah yang telah tercemar.
Skian,
Dr Azizol Mohd Sharun
Kuala Berang, Hulu Terengganu (14hb Jun, 2012). Jabatan Perkhidmatan Veterinar (JPV) Hulu Terengganu, yang dipimpin oleh Cik Munirah dan dibantu oleh beberapa orang kakitangan beliau telah berjaya menghasilkan satu produk Sarang Burung walit (SBW) yang berasaskan ice cream.
Ini adalah merupakan satu usaha kreativiti yang bagus dan saya mengucapkan syabas serta tahniah kepada kakitangan JPV Hulu Terengganu di atas usaha tersebut.
Amnya, ice cream SBW ini adalah gandingan ice cream susu kambing dan jelly yang mengandungi SBW. Saya dimaklumkan 4 keping SBW telah diproses untuk menghasilkan 50 cawan ice cream SBW. Proses pertama ialah menyediakan jelly yang mengandungi SBW kemudian dimasukkan ke adalam cawan ice cream dan dibiarkan beku. Kemudian barulah di atasnya dimasukkan ice cream susu kambing, serta toping ice cream yang berwarna-warni. Kaedah ini menjadikan produk ice craem SBW ini dua lapis. Lapisan di bawah sekali ialah jelly yang mengandungi SBW ( anak panah di dalam gambar ).
Prototype produk ini disimpan di dalam peti sejuk, dan akan diperkenalkan kepada umum di satu pamiran di bandar Kuala Berang, sempena pesta Pekan Budaya daerah Hulu Terengganu yang sedang berlangsung antara 15hb hingga 30 Jun ini.
Saya telah mencadangkan kepada pihak JPV Hulu Terengganu supaya produk ice cream ini diberikan satu jenama yang unik dan ia boleh dimahsyurkan sebagai sata produk identiti bagi Kuala Berang di masa-masa yang akan datang. Saya rasa masih banyak usaha penambahbaikan perlu dilakukan kepada produk asal ini, supaya ia lebih menarik, tidak terlalu mahal serta diminati ramai. Walau apa pun, ini adalah merupakan satu usaha yang perlu diberikan sokongan dan ucapan Tahniah.
Skian,
Dr Azizol bin Mohd Sharun
Kita semua mengetahui bahawa walit memakan serangga yang terbang ke udara. Ada di antara serangga-serangga ini berkait rapat dengan bunga dan ada pula yang yang berkait dengan buah pokok-pokok tertentu. Ini bermakna pokok-pokok atau tanaman ini boleh membantu menarik minat walit untuk ke RBW yang kita bina, jika pokok-pokok ini berada berhampiran dengan rumah berkenaan.
Pokok-pokok yang diceritakan di dalam penulisan ini adalah hasil penelitian saya sendiri. Ada di antaranya telah disebut dan dirakam di dalam buku-buku walit dari seberang. Ada juga di antaranya yang telah dirakamkan di dalam blog dan halaman web individu pengusaha serta peminat walit yang lain.
Pokok yang pertama dikaitkan dengan walit ialah pokok Rhu ( Pinus radiata ). Di Indonesia ia dikenali sebangai pohon Cemara. Lokasi pemerhatian saya ialah di kalangan pokok-pokok Rhu di sekitaran water front, Kuala Terengganu. Pada tahun 2010, saya kerap ke water front ini untuk meneliti perangai walit, yang berada di rumah-rumah burung walit di Kg China Kuala Terengganu, terutamanya di awal pagi sewaktu walit terbang keluar untuk pergi memburu makanannya.
Sebaik sahaja walit-walit ini keluar beramai-ramai di awal pagi, kira-kira jam 6.20 pagi, saya perhatikan di antara pokok yang menjadi tumpuan sesetangah walit ialah pokok-pokok Rhu yang berada di sini. Walit-walit ini akan mengelilingi pokok-pokok Rhu di sini, ada yang lama dan ada yang dikunjungi oleh sekelompok walit. Saya perhatikan walit-walit ini menangkap serangga yang terbang di sekeliling pokok ini terutamanya di bahagian pucuk. Dalam tempoh kira-kira 20 minit, setelah serangga habis di makan, walit-walit ini akan terbang menuju ke arah hulu sungai, sambil melalui kawasan tanaman dan pokok-pokok yang berada di tepi sungai tersebut.
Sambil itu saya sempat memerhatikan segelintir walit yang menjunam dua kali ke permukan sungai dan kemudian meneruskan penerbanganya ke hulu sungai. Saya kurang pasti sama ada walit-walit ini turun untuk meminum air atau mempamirkan sebahagian daripada perangai walit itu sendiri. Air sungai disini adalah air payau.
Pokok yang kedua dan berkaitan dengan walit ialah pokok petai belalang ( Leucaena luecocephala ). Di dalam penulisan buku walit dari Indonesia, ia disebut sebangai Lamtoro. Patai belalang ini berbunga dari masa ke semasa. Jika kita perhatikan pada jarak yang dekat, memang bunga pokok petai belalang ini menarik minat beberapa jenis serangga pelbagai saiz. Kebanyakkanya serangga ini dari aturan Hymenoptera.
Saya juga berkesempatan melawat sebuah RBW di daerah Marang, Terengganu yang sememangnya ditanam pokok petai belalang berhampiran dengan RBW yang didirikan. RBW ini menghasilkan kira-kira 3 kilogram sarang sebulan. Pokok petai belalang adalah merupakan satu jinis pokok yang kita boleh tanam dan sesuai jika ditanam berhampiran dengan RBW kita. Cara menanam dan penjagaannya juga mudah.
Ke tiga, ialah pokok nangka ( Artocarpus heterophyllus ). Jika kita meneliti pokok nangka ini, terutamanya yang kurang penjagaannya, terdapat satau atau dua buah nangka yang rosak dan buruk. Ia berbau seperti nangka yang masak, banyak serangga terbang dan bebari yang tertarik kepada buah ini. Seperti juga pokok sebelum ini, walit kelihatan berlegar-legar di udara dan mengelilingi pokok ini. Pemerhatian saya kali ini dilakukan di ladang milik Kaprima Prime di Alor Gajah Melaka.
Pokok yang ke empat, yang saya perhatikan menjadi minat dan tumpuan walit pada masa-masa tertentu ialah pokok Ara. Terdapat banyak penulisan dan keterangan mengenainya di dalam internet. Menurut sumber ini di dunia terdapat kira-kira 600 specis pokok Ara dan 101 daripadanya berada di semenanjung Malaysia.
Pemerhatian saya kali ini datangnya daripada dua lokasi yang berbeza. Pertama di George Town Pulau Pinang, sekitaran lebuh pantai, dan melibatkan Ara Jejawi ( Ficus microcarpa ) dan di ladang Kaprima Prime Alor Gajah Melaka yang melibatkan pokok Ara Kelumpong ( Ficus variegata ).
Bagi Ara Jejawi di Pulau Pinang, banyak walit beterbangan di ruang atas pokok ini semasa pemerhatian dibuat. Pengamatan jarak dekat mendapati pokok ini berbuah dan ada yang telah masak. Serangga terbang agak sukar dilihat kerana pokok ini besar, tinggi dan rimbun.
Bagi pokok Ara Kelumpong pula, jika kita perhatikan dengan jarak dekat di celah-celah daham pokok akan nampak serangga halus yang berterbangan dan menyerupai bebari. Ia boleh dilihat dengan mata kasar dan lebih jelas bila ada cahaya matahari yang memasuki rimbunan pokok. Populasi serangga ini paling banyak semasa buah Ara ini masak. Biasanya pokok ini bukan ditanam, ia tumbuh sendiri di merata tempat. Pokok ini berbuah sepanjang tahun. Masa ini kita akan dapat lihat walit senantiasa mengelilingi pokok.
Saya juga difahamkan, pada hari ini telah ada pihak yang membuat semaian dan menjual pokok Ara Kelumpong ini, khususnya kepada pemilik RBW.
Pokok yang terakhir ialah pokok pisang ( Musa spp ). Penelitian saya mengenai pokok pisang ini ekoran satu maklumat ( yang saya tidak dapat pengesahan ) yang menyatakan ada sebuah RBW di Kg Tok Kah (Dungun, Terengganu) menghasilkan 10 Kilogram sarang sebulan pada tahun ke dua beroperasi. Saya cuba hendak melawat projek ini, tetapi gagal. Saya hanya dimaklumkan bahawa RBW ini terletak ditengah-tengah ladang pisang yang agak luas.
Kajian saya mengenai pokok pisang dijalankan di ladang pisang milik Kaprima Prime, Alor Gajah Melaka. Berbekalkan dengan kanta jarak dekat ( Micro lenses ), saya meneliti beberapa pokok pisang selama dua hari berturut-turut. Terbukti, di dalam dusun pisang ini memang banyak serangga terbang dan menjadi makanan walit. Serangga terbang ini jelas terdapat dengan banyaknya pada pokok pisang yang berbunga. Ada ketikanya serangga juga terdapat di bahagian pucuk dan batang pisang itu sendiri.
Skian,
Dr Azizol Mohd Sharun
Apakah papan sudut wajib atau misti dipasang di sudut-sudut nesting planks di dalam RBW kita? Jawapnya tidak. Tetapi amat digalakkan supaya dipasang, kalau tidak di semua sudut sekali pun.
Papan sudut yang digunakan elok yang bersudut tepat (lihat gambar di bawah). Apabila dipasang ia tidak mewujudkan sebarang rongga di sudut berkenaan. Papan sudut yang lain akan mewujudkan rongga (gambar di atas ). Rongga-rongga ini nanti akan menjadi tempat lipas bersembunyi dan bersarang. Bayangkan jika RBW kita 3 tingkat dan berukuran 40' lebar dan 60' panjang, berapa banyak kah rongga ini yang perlu diteliti semasa melakukan pemantauan dan pengurusan musuh walit. Jadi keadaan ini boleh merumitkan pengurusan RBW, terutamanya apabila lipas menjadi masalah.
Kita semua sedar di peringkat awal pengoperasian RBW sehingga ke setahun, yang datang dan menginap di RBW kita ialah walit-walit muda. Sudah menjadi tabie walit muda ini akan membuat sarang di sudut-sudut nesting planks. Bermakna sarang yang dihasilkan ialah sarang Gred C.
Pemasangan papan sudut ini boleh meningkatkan gred sarang tersebut. Jika walit membuat sarang di sudut-sudut yang dipasang papan sudut ini, gred sarang boleh naik ke Gred B. Harga belian antara Gred B dan Gred C boleh berbeza sehingga RM1,000 sekilogram.
Papan sudut ini biasanya diperbuat daripada kayu meranti merah juga. Ada juga kebelakangan ini ia diperbuat daripada plastik dan ia tidak menimbulkan sebarang masaalah kepada walit.
Papan sudut ini boleh diperolehi di kedai-kedai pembekal peralatan RBW. Harga seunit sekitaran RM2.50. Anda juga boleh membuatnya sendiri, cuma memerlukan masa. Anda boleh gunakan serpihan papan sirip bagi tujuan ini.
Skian,
Dr Azizol Mohd Sharun
Kenapa saya berkata demikian?
Sebelum saya ulas, cuba anda teliti rajah berikut. Bandingkan dengan bidangusaha peternakan yang lain. Maksud bidangusaha peternakan itu termasuklah menternak kerbau-lembu, ayam-itik, kambing-bebiri, puyuh dan juga arnab.
Satu sikap negatif kebanyakkan orang Melayu ( pada tanggapan saya ) ialah mereka hendak buat kerja yang paling mudah tetapi berkehendakkan hasil yang tinggi. Kalau boleh seperti ungkapan Tabur, Tinggal dan Tuai (3T). Saya bukan bercerita tentang work smart atau lain-lain bentuk kreativiti. Berbalik kepada gambar rajah yang saya tunjukkan di atas, bidangusaha RBW adalah merupakan bidangusaha yang paling hampir dengan konsep 3T tadi dan juga paling sesuai dengan budaya orang Melayu. Projek peternakan banyak yang tidak sesuai dengan budaya orang Melayu. Ia tidak boleh ditinggalkan, makanan misti diberi berterusan dan mengikut keperluan serta jadualnya.
Olehkerana ia tidak melibatkan sebarang kerja setiap hari, membolehkan anda bebas menggunakan masa yang ada untuk kegiatan ekonomi yang lain. Dengan lain perkataan anda mampu mendapat dua pendapatan setiap bulan, tetapi menjalankan satu kegiatan atau kerja sepenuh masa. Contoh mudah, cuba anda perhatikan beberapa kedai hardware milik orang China, pada masa yang sama ia mendirikan RBW di atas atau di tepi perniagaan hardware tersebut.
Ini juga bermakna, projek ini sesuai untuk pegawai kerajaan ( dan ia tidak bercanggah kepentingan ), kakitangan sektor swasta, peniaga, dan sebagainya. Pengalaman saya juga membuktikan projek ini paling sesuai bagi pesara kerajaan.
Saya pernah ditonjolkan oleh seorang anak muda, seorang yang berijazah, tidak bekerja dengan kerajaan tetapi bekerja sendiri mampu memiliki kereta mewah ( seperti di dalam gambar di atas ). Satu daripada punca pendapatan yang membolehkan beliau memakai kereta mewah ini ialah kerana adanya sebuah RBW milik keluarganya. Atas kesedaran potensi bidangusaha RBW ini, saya amat yakin keadaan ini memang boleh berlaku dan boleh dicapai, jika kita memiliki sebuah RBW skala sederhana yang berjaya. Jika beliau boleh, saya yakin anak-anak muda lain juga boleh.
Saya menekankan pentingnya projek ini bagi orang muda, selain daripada mampu mencapai tahap pendapatan yang tinggi, golongan ini dapat menikmati hasil lebih lama dan sehingga ke anak cucu mereka. Kebebasan kewangan yang dicapai juga mampu memberikan lebih ruang dan masa untuk menjaga atau memberikan perhatian kepada ke dua-dua ibu bapa yang mungkin telah tua dan kurang upaya. Kesibukan bekerja dan mencari wang pada hari ini telah menyebabkan ramai ibu atau bapa yang terabai.
Orang muda dan para belia...fikirkan lah.
Skian.
Dr Azizol Mohd sharun
